Z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Tym samym, od dnia zawarcia małżeństwa powstaje majątek wspólny małżonków. Do majątku wspólnego zaliczane są: wynagrodzenie za pracę, dochody z działalności gospodarczej, dochody z majątków osobistych i majątku wspólnego stron – np. czynsz za wynajmowane komuś mieszkanie, środki odłożone w OFE, subkoncie w ZUS i środki zgromadzone w pracowniczych funduszach emerytalnych, przy czym bierzemy pod uwagę okres od zawarcia małżeństwa do powstania rozdzielności majątkowej.
Jak to w życiu bywa, czasami pozostawanie we wspólności ustawowej jest niekorzystne, czasami rodzi obawy o bezpieczeństwo finansowe rodziny. Moi Klienci zastanawiają się nad rozdzielnością majątkową, gdy jedno z małżonków otwiera działalność gospodarczą i chce uchronić drugiego małżonka przed odpowiedzialnością za mogące powstać w przyszłości długi w razie niepowodzenia w rozwoju firmy.
Zdarza się, że jedno z małżonków postępuje nieracjonalnie (zadłuża się bez powodu, marnotrawi majątek, czasami wręcz przepija wszystkie środki, bądź przeznacza je na narkotyki, hazard itp.). Bywa i tak, że jedno z małżonków ma w planie rozwód i przygotowuje się do niego wyprowadzając majątek wspólny na różne sposoby.
Innym powodem problemów w zarządzaniu majątkiem wspólnym są nieporozumienia małżonków co do wspólnych inwestycji. Mój klient miał dość dużą firmę, która dobrze prosperowała, Klient chciał zdobyć nowe zlecenie, do którego potrzebował specjalistycznego pojazdu. Chciał go wziąć w leasing, na co nie zgodziła się jego żona. Jak się okazało jedynym rozwiązaniem było ustanowienie rozdzielności, bowiem wtedy leasingodawca nie wymagał już zgody żony klienta na zawarcie umowy leasingu. Przy czym z uwagi na nieprzejednaną postawę żony klienta rozdzielność została ustalona wyrokiem sądu.
Za ważny powód umożliwiający dochodzenie przed sądem ustanowienia rozdzielności majątkowej jest separacja faktyczna.
Ustawodawca nie podał katalogu powodów, które uprawniają do złożenia pozwu o ustanowienie rozdzielności. Po prostu „z ważnych powodów” każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. W pozwie należy więc rzetelnie opisać przyczyny, które spowodowały potrzebę wystąpienia z roszczeniem.
WAŻNE!
Na podstawie art. 35 Ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. (pełny tekst ustawy pod linkiem: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640090059)
Tym samym zawsze dla własnego bezpieczeństwa należy zachować kolejność:
- Ustanowienie rozdzielności (aktem notarialnym lub wyrokiem sądu lub na skutek orzeczenia separacji prawnej lub rozwodu lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków);
- Podział majątku w części lub w całości.
Umowa o rozdzielności majątkowej. Intercyza
Rozdzielność można ustanowić umową u notariusza (obowiązkowo w formie aktu notarialnego). Jest to prosta umowa, zwana zwyczajowo intercyzą, którą można podpisać w ciągu kilku dni. Koszt to około 500zł.
Intercyzę można podpisać także przed zawarciem planowanego małżeństwa.
Największą zaletą umowy zawartej u notariusza jest krótki czas do jej zawarcia.
Wadami intercyzy, jest, że oboje małżonkowie muszą się na taką umowę zgodzić i oboje muszą być obecni na jej podpisaniu u notariusza (ewentualnie mogą skorzystać z pomocy pełnomocnika/pełnomocników, którzy mogą podpisać intercyzę, ale to i tak wymaga udzielenia pełnomocnictwa w formie odrębnego aktu notarialnego). Umowa obowiązuje tylko i wyłącznie na przyszłość, licząc od dnia jej podpisania. No i niestety skuteczność tej umowy – względem innych osób – zależy od tego czy kontrahent małżonka o niej wiedział. A kto z nas przy każdej umowie wpisuje do niej informację o intercyzie?
Postępowanie przed sądem. Proces o ustanowienie rozdzielności majątkowej
Wyrok sądu, którym ustalono rozdzielność majątkową ma dwie podstawowe zalety:
- jest skuteczny wobec wszystkich kontrahentów, instytucji, komornika itp.;
- wyrok ustalający rozdzielność majątkową może być wydany z datą wsteczną – czyli datą sprzed faktycznego złożenia pozwu, co pozwala zabezpieczyć małżonka przed odpowiedzialnością za wcześniejsze długi drugiego małżonka.
Jeżeli nie domagamy się ustanowienia rozdzielności z datą wsteczną, to Sąd standardowo orzeka rozdzielność z datą złożenia pozwu w sądzie.
Sprawa o ustanowienie rozdzielności może się toczyć przed złożeniem pozwu o rozwód (separację), może się toczyć i może być wszczęta także w czasie procesu o rozwód (separację).
Skutki orzeczenia rozdzielności majątkowej:
- małżonkowie od daty ustanowienia rozdzielności budują swoje majątki, mają osobne portfele;
- każde z małżonków może wystąpić o podział majątku wspólnego do sądu. Równocześnie nie ma obowiązku występowania o podział majątku wspólnego małżonków (zgromadzonego do dnia ustanowienia rozdzielności), samo zaś roszczenie o podział majątku się nie przedawnia;
- małżonkowie mogą dokonywać podziału majątki – albo całego, albo jego części np. samochodu. w formie umowy. Jeżeli umowa dotyczy nieruchomość to w tej części wymagana jest umowa w formie aktu notarialnego, jeżeli zaś dzielone są ruchomości, pieniądze, to wystarczy umowa pisemna w formie zwykłej (analogicznie jak przy kupnie samochodu). Podziałowi podlega majątek zgromadzony na dzień ustanowienia rozdzielności, według wartości z dnia podziału.
- małżonkowie nie mogą się wspólnie rozliczać z urzędem skarbowym,
- rozdzielność nie wpływa na obowiązek wzajemnego wspierania się małżonków, w tym obowiązku alimentacyjnego.
Zasadą jest, że udziały w majątku wspólnym są równe. Można domagać się nierównego podziału majątku, szczególnie w sytuacji, gdy jedno z małżonków nie przyczyniało się do jego powstania, marnotrawiło ten majątek, nie dbało o rodzinę. Gdyby Państwo chcieli zgłosić takie roszczenie w sprawie o podział majątku, to należy się do tego dobrze przygotować, także od strony dowodów do przeprowadzenia przed sądem.
Jeżeli mają Państwo wątpliwości jakie podjąć kroki to najlepszym rozwiązaniem będzie umówienie terminu porady prawnej, na której przeanalizujemy Państwa sytuację. W trakcie każdej porady wskazuję Klientom jakie mogą podjąć działania i wspólne opracowujemy taktykę postępowania. Bardzo często proponuję klientom przeprowadzenie negocjacji, które w przeważającej mierze pozwalają rozwiązać spory w drodze ugody pozasądowej, co jest na ogół szybsze i zawsze tańsze od procesu sądowego.
