W sprawach o podział majątku, w których strony domagają się rozliczenia kredytów, nakładów czy też darowizn są skomplikowane, często długotrwałe. Zdarza się, że jedna ze stron powołuje okoliczności nieznane wcześniej drugiemu małżonkowi, który zastanawia się, czy przeciwnik postępuje uczciwie.
Poniżej kilka uwag i najczęściej występujących problemów. Uważam, że w takiej sytuacji warto skorzystać z pomocy adwokata, który przeanalizuje dostępne dokumenty i podpowie najlepszą drogę rozwiązania problemu w formie jednorazowej porady prawnej.
Klientom, którzy zdecydują się na zlecenie prowadzenia sprawy proponuję dwuetapowe postępowanie. W pierwszej kolejności staram się, jako pełnomocnik mojego Klienta zaproponować drugiej stronie polubowne rozwiązanie sporu. Reprezentując Jego interesy staram się z drugą stroną wypracować warunki ugodowego rozwiązania sporu. Zaletą tego etapu jest szybki efekt i niższe koszty. W razie zawarcia ugody można poczynić szersze i korzystniejsze ustalenia niż przed sądem. W niektórych przypadkach możliwy jest podział majątku w formie pisemnej umowy zawartej bezpośrednio w Kancelarii Adwokackiej.
Jeżeli etap ugodowego rozwiązania sporu się nie powiódł pozostaje tylko droga sądowa.
W postepowaniu sądowym zostanie ustalony skład majątku wspólnego małżonków. Pozostanie kwestia wzajemnych rozliczeń i spłaty zaciągniętych w trakcie trwania ustawowej wspólności małżeńskiej długów.
Do rozliczeń związanych z podziałem majątku są przedstawiane:
- Kredyty hipoteczne na zakup wspólnej nieruchomości;
- Pożyczki hipoteczne;
- Kredyty konsumpcyjne;
- Pożyczki prywatne;
- Nakłady na majątek wspólny, jednego z małżonków lub na majątek osoby trzeciej często w połączeniu z darowiznami.
KREDYT HIPOTECZNY na wspólną nieruchomość.
Kredyt hipoteczny jak sama nazwa wskazuje jest zabezpieczony hipoteką. Hipoteka jest wpisywana do księgi wieczystej nieruchomości. Księgi wieczyste są jawne, czyli każdy potencjalny kupiec wie, że mieszkanie jest obciążone hipoteką. Jeżeli znamy numer księgi wieczystej to każdy może się zapoznać z jej treścią, bezpłatnie na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości, pod adresem https://przegladarka-ekw.ms.gov.pl/eukw_prz/KsiegiWieczyste/wyszukiwanieKW?komunikaty=true&kontakt=true&okienkoSerwisowe=false
Zabezpieczenie w formie hipoteki jest skuteczne i obciąża każdego właściciela nieruchomości, nawet przyszłego nabywcę. Sprzedaż takiej nieruchomości bywa trudniejsza, a czasami nawet praktycznie niemożliwa.
W trakcie pierwszej porady szczegółowo rozważam z Klientem jakie ma sądowe i pozasądowe możliwości rozwiązania problemu z zabezpieczeniem hipotecznym.
Sąd w sprawie o podział majątku wspólnego nie ma możliwości władczej ingerencji w treść samej umowy zawartej między małżonkami a bankiem.
Niewątpliwie fakt obciążenia nieruchomości kredytem wpływa na jej wartość. Tym samym w toku postępowania należy ustalić wartość danej nieruchomości, która powinna być obniżona o wartość pozostałego do spłaty kredytu.
Jeżeli po ustanowieniu rozdzielności majątkowej tylko jeden z małżonków spłacał całą ratę kredytu hipotecznego, zaciągniętego na wspólną nieruchomość, to może się domagać zwrotu połowy wydatkowanych kwot już w toku postępowania o podział majątku.
POŻYCZKA HIPOTECZNA
Pożyczka hipoteczna to kredyt zaciągany na dowolny cel, którego zabezpieczeniem jest nieruchomość.
Tym samym istnienie hipoteki jest widoczne w księdze wieczystej nieruchomości na analogicznych zasadach jak w przypadku kredytu hipotecznego i może stanowić trudność w sprzedaży nieruchomości.
Pozostałe rozważania dotyczące pożyczki hipotecznej są takie same jak w przypadku kredytów bankowych, parabankowych i zaciąganych w SKOK-ach, o czym niżej.
KREDYT
Kredytów najczęściej udzielają banki, Spółdzielcze Kasy Kredytowe, podobnych zasadach co kredyty są rozliczane pożyczki parabankowe np. w firmie PROVIDENT czy VIVUS.
Jeżeli kredyt został zaciągnięty i zużyty na zaspokojenie potrzeb rodziny to podlega spłacie przez oboje małżonków, bez względu na to kto podpisał umowę i bez względu na to kto miał zdolność kredytową.
Jeżeli po powstaniu rozdzielności majątkowej tylko jedno z małżonków spłacało raty lub spłaciło cały kredyt to należy mu się zwrot połowy tych kwot.
W przypadku kredytu zaciągniętego na przykład przez męża, bez zgody żony i przeznaczonego na potrzeby osoby trzeciej żona nie ma obowiązku partycypowania w spłacie tego kredytu. Jeżeli zaś w trakcie trwania wspólności ustawowej kredyt ten został spłacony (w całości lub części) to żona może domagać się zwrotu połowy tych kwot. Inny przykład: Jeżeli kredyt był spłacany w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej i został wydatkowany na potrzeby osoby trzeciej albo na jej majątek (np. na remont domu teściowej) to każdemu z małżonków przysługuje roszczenie przeciwko osobie wzbogaconej. Roszczenia takiego dochodzi się przeciwko osobie trzeciej (np. teściowej).
POŻYCZKI PRYWATNE
Pożyczki prywatne są rozliczane na analogicznych zasadach jak kredyty.
Największą trudnością jest najczęściej udowodnienie, że w ogóle zostały zaciągnięte. Rzadko strony dysponują umowami pisemnymi i rzadko są w stanie wykazać, że opłaciły z tytułu zaciągniętych pożyczek należne podatki.
Zdarza się, że jedna ze stron stara się wykazać, że darowizna, którą otrzymała od rodziny, była w istocie pożyczką i w ten sposób stara się uzyskać orzeczenie o obowiązku spłaty określonej kwoty od drugiego małżonka.
NAKŁADY
Nakłady to inwestycje powodujące wzrost wartości majątku danej osoby (np.remont, naprawa, rozbudowa nieruchomości, zakup pojazdu).
Jeżeli jedno z małżonków dokonało nakładów na majątek osobisty drugiego z nich (np. żona sprzedała mieszkanie, które posiadała z czasów przedmałżeńskich i środki te wydała na remont domu męża – np. odziedziczonego) to w razie podziału majątku żona ma prawo domagania się rozliczenia z całości nakładów – inwestycji dokonanych z jej własnych środków na dom męża.
W tym przepadku ma zastosowanie zasada surogacji (res succedit in locum pretii et pretium in locum rei), polega to na tym, że skoro mieszkanie należące do majątku osobistego żony zostało sprzedane, czyli zamienione w gotówkę, to gotówka nadal należała do majątku osobistego żony, który został zainwestowany w remont – czyli w majątek osobisty męża i w tym samym żona w razie podziału majątku ma prawo domagać się rozliczenia jej nakładów.
Podobnie sytuacja wygląda, jeżeli małżonkowie wspólnie wyremontowali dom męża za wspólnie spłacany kredyt. Wówczas jednak żona może domagać się jedynie połowy nakładów, bo były pokryte ze wspólnych środków.
DAROWIZNY
Darowizny można dokonać na rzecz tylko jednego małżonka bądź też na rzecz obojga. Darowizna na rzecz np. żony powoduje, że przedmiot darowizny (np. nieruchomość, samochód, gotówka) stanowi jej wyłączną własność, czyli majątek osobisty (dawniej zwanym odrębnym). Taki majątek nie podlega podziałowi.
Jeżeli małżonek dokonał nakładów z darowizny (czyli swojego majątku osobistego) na majątek wspólny lub na majątek osobisty drugiego z nich to nakładu podlegają rozliczeniu na wyżej opisanych zasadach.
Często w toku postępowania o podział majątku jedna ze stron, by uniknąć obowiązku spłaty wskazuje, że nabyła czy też wyremontowała dany składnik majątku z darowizny. Takie postępowanie może mieć na celu uniknięcie obowiązku spłaty drugiego małżonka. Wówczas konieczne jest przeprowadzenie przed sądem postępowania dowodowego i ustalenie czy doszło do darowizny, kto został obdarowany i jak darowizna została spożytkowana.
